Kontrola plodnosti obradivog poljoprivrednog zemljišta jesu stručni poslovi koji obuhvataju: uzorkovanje zemljišta za određivanje osnovnih parametara plodnosti zemljišta, uzorkovanje zemljišta za određivanje dopunskih parametara plodnosti zemljišta, laboratorijske analize osnovnih, odnosno dopunskih parametara plodnosti zemljišta i davanje preporuka kojima se utvrđuje plodnost poljoprivrednog zemljišta.
Osnovni parametri plodnosti zemljišta se utvrđuju laboratorijskom analizom poljoprivrednog zemljišta, i to su: reakcija zemljišta (vrednost pH) – aktivna i supstituciona kiselost, vlažnost zemljišta, sadržaj slobodnog kalcijum karbonata, sadržaj organske materije (sadržaj humusa), sadržaj ukupnog azota (N), sadržaj lakopristupačnog fosfora u obliku P2O5 i sadržaj lakopristupačnog kalijuma u obliku K2O. Izuzetno sadržaj ukupnog azota (N) može da bude utvrđen bez sprovođenja laboratorijske analize, i to računskim putem iz sadržaja organske materije (sadržaja humusa).
Preporuka jeste pisano uputstvo stručnog lica o potrebi gajene biljne vrste za sredstvima za ishranu biljaka i primeni agrotehničkih i meliorativnih mera, sačinjena prema dobijenim rezultatima osnovnih, odnosno dopunskih parametara plodnosti zemljišta i izraženo u potrebnoj količini aktivne materije hraniva, količini sredstava za ishranu biljaka i količini oplemenjivača zemljišta koja se primenjuje po jedinici površine.
Preporuke se daju vlasnicima, odnosno korisnicima poljoprivrednog zemljišta radi obezbeđenja pravilne i racionalne upotrebe sredstava za ishranu biljaka i oplemenjivača zemljišta i primene adekvatnih agrotehničkih i meliorativnih mera sa ciljem zaštite i očuvanja fizičkih, hemijskih i bioloških svojstava poljoprivrednog zemljišta od prve do pete katastarske klase i postizanja optimalnih prinosa gajenih biljnih kultura uz očuvanje životne sredine.
U skladu sa Zakonom o poljoprivrednom zemljištu poljoprivredni inspektor je ovlašćen i dužan da vrši kontrolu u cilju utvrđivanja da li privredno društvo, odnosno drugo pravno lice ima ovlašćenje za utvrđivanje kontrole plodnosti zemljišta. Ovim zakonom propisana je novčana kazna u visini od 20.000 do 200.000 dinara za prekršaj privrednom društvu ili drugom pravnom licu ako vrši ispitivanje plodnosti obradivog poljoprivrednog zemljišta, bez ovlašćenja Ministarstva.
Ovlašćene organizacije za određivanje osnovnih parametara plodnosti zemljišta:
